vaccinatiesucces in Portugal

Vanavond was er op Radio1 en op internet aandacht voor de situatie rond corona in Portugal. Dat ging namelijk van een van de meest getroffen naar een van de meest gevaccineerde landen ter wereld. Er zijn daar vrijwel geen mensen meer te vinden om nog te vaccineren. Van de bevolking is 98 procent volledig tegen corona ingeënt, als je kinderen onder twaalf jaar niet meetelt. 
Het wonder wordt toegeschreven aan een boomlange officier van de Portugese marine,  Henrique Gouveia e Melo. 

Deze voormalige duikbootcommandant kreeg begin van het jaar de leiding van het vaccinatieprogramma. Het werd een taak die Gouveia e Melo met militaire precisie uitvoerde. In Nederland heeft de voormalige eurocommissaris Neelie Smit-Kroes 20 december vorig jaar in het TV-programma Buitenhof ook gepleit voor een militaire leiding bij de vaccinatiecampagne. Ze kreeg niet veel bijval.

Hoe dan ook, verspreid over heel Portugal werden driehonderd centra opgericht, waar Gouveia e Melo allereerst soldaten inzette om de logistiek zo vlekkeloos mogelijk te maken. Toespraken van de blauwogige marineman - in uniform waarop een badge van een veelkoppige slang die virussen opeet - werden een bekend beeld op de Portugese televisie. 

Hoewel de bereidheid om het coronavaccin te halen al redelijk hoog was, en anti-vaccinatiegroepen zich amper lieten horen, kregen veel Portugezen van Gouveia e Melo de laatste zet. Televisiebeelden van militairen die de eerste prikken kregen haalde veel mensen over de streep. 
Je kunt dit soort zaken niet improviseren, dat doe je met duikboten ook niet, verklaarde Gouveia e Melo achteraf nuchter het succes van zijn vaccinatieprogramma.
Dat succes volgt op een gitzwarte periode eerder dit jaar. Ik schreef daar destijds in dit blog ook over. Wellicht te snel ingevoerde versoepelingen tijdens eindejaarsfeesten en een opleving van de Britse variant van het coronavirus leidden tot overvolle ziekenhuizen. Op het hoogtepunt van de crisis stond de gezondheidszorg op omvallen en werden patiënten naar buitenlandse ziekenhuizen gevlogen.
Hoewel veel maatregelen in Portugal door het succes zijn versoepeld, overheerst op straat nog altijd het beeld van mondkapjes - al zijn die al lang niet meer verplicht. Ook ik heb dat tijdens mijn vakantie in het hele land gezien. De bovenste foto maakte ik in het treinstation Lisboa Santa Apolónia. Hetzelfde schijnt trouwens te gelden voor buurland Spanje, waar bijna 90 procent van de bevolking volledig is gevaccineerd. Ook daar behoren nieuwe besmettingen wat hun aantal betreft, vergelijkbaar met Portugal, tot de laagste van Europa.
Onder Portugezen overheerste toch vooral de gedachte dat ze hun oude leven terug wilden. Een prik halen was voor bijna iedereen daartoe de kortste weg. Protesten van antivaxxers waren verwaarloosbaar.
En zo komt het land nu snel op het punt, hierboven al genoemd, dat er zowat niemand meer te vinden is om nog te prikken.

Ik ben geen socioloog, ook geen psycholoog, epidemioloog en viroloog evenmin. Maar volgens mij heeft dit verhaal dezelfde oorsprong als dat waarover ik me vanaf mijn allereerste bezoek aan Portugal in 2007 heb verbaasd, namelijk dat je bij nogal wat stations van het ene naar het andere perron komt door de rails over te steken, zoals Xander hier in Coimbra doet. Zie daarover ook mijn bericht onverwachte reünie.

Maar je ziet het overal.

En die oorsprong is: Portugezen kunnen gedisciplineerd het algemeen belang op langere termijn laten prevaleren boven het persoonlijke belang van het moment. Waarvan akte.
Of is de verklaring voor het uitblijven van een nieuwe golf besmettingen daar, zoals nu in Nederland, een heel andere, te lezen in de column van Rosanne Hertzberger in NRC van 13 november: De enige reden dat Portugal en Spanje de dans ontspringen is omdat het daar tot diep in oktober warm is.

Tot slot dus maar, als een soort disclaimer: als de nu anderhalf jaar durende coronacrisis ons iets heeft geleerd is het wel dat volgende maand de situatie weer helemaal anders kan zijn.