Each tourist kills the thing he loves

Vanmiddag ben ik voor het eerst dit jaar in m’n vakantiehuis in Figueiró dos Vinhos gearriveerd. Heel leuk hier weer te zijn en alles in goede staat aan te treffen. Ik had niet anders verwacht: Jolein en Liedewij van de camping Quinta da Fonte houden de boel in te gaten en controleren regelmatig of alles oké is. Maar laat ik niet op de zaken vooruit lopen, first things first.
Afgelopen december: ik ben deze vakantie, aan het plannen. Ik zoek op internet naar vluchten die mij goed uitkomen, kijk bij Transavia, waarmee ik de afgelopen jaren meestal, en tot volle tevredenheid, heb gevlogen. Die maatschappij brengt je op de terugweg desgewenst vanuit Portugal naar Rotterdam, voor mij wel zo makkelijk. Toen ik wat voor mij gunstige reismogelijkheden had gevonden en van plan was daarop later in de maand of in januari terug te komen, besloot ik meteen de knoop maar door te hakken. Waarom eigenlijk niet, en wachten, als ik toch al zo’n beetje weet wat ik wil? Niet al te vroeg in het jaar, maar ook niet in de periode van twee weken dat er in Nederland voorjaarsvakantie is. Zo werd de vertrekdatum gisteren, maandag 3 maart.
Ik vlieg om 9:40 van Amsterdam naar Porto. In één dag doorreizen naar hier had gekund, maar dan was ik pas rond 20:00 uur binnen geweest, in het donker, niet zo prettig. Dus neem ik de metro,

blijf een nachtje in Porto slapen en reis vandaag verder; aankomst hier 14:45, een betere tijd, het is licht en de zon schijnt.
Op Schiphol merk je dat het geen vakantietijd (meer) is. Vooral bij de securitycheck gaat het razendsnel, geen wachtrij, meteen doorlopen, iedereen in een goede bui, vlot er doorheen. Mijn bagage bestaat uit een enkele zijtas. Die kan ik in het vliegtuig gewoon onder de stoel voor mij schuiven, wat een gemak. Het is dat ik vanwege dat ene nachtje hotel in Porto toiletartikelen bij me heb, verder een spijkerbroek die ik in m’n huis ga achterlaten, anders had ik voor een nog kleinere tas kunnen kiezen.
De charme van Porto is in mijn ogen wel een beetje gekelderd, sinds ik hier in 2007 voor het eerst kwam. In die vroege jaren kon je, in elk geval buiten het zomerseizoen, overal zonder problemen terecht, op elk terras, in elk restaurant, elke winkel. Goed voorbeeld is altijd café Majestic, midden in het centrum, een oud gerennomeerd etablissement met een mooi interieur en een rustige cliëntele: beetje chique, beetje artistiek, maar niet vervelend, op een ingetogen, charmante manier. Ik heb er al vaak over geschreven. Als ik in Porto was, ging er altijd wel een keertje eten, gewoon binnenlopen, een van de vele beschikbare tafels kiezen, je laten bedienen en verwennen, genieten van die unieke ambiance. Nu, 3 maart, buiten het seizoen, staat er zelfs een wachtrij voor de deur. Je moet geduld hebben tot er een tafel vrij komt, dan mag jij erin. Eén troost: in de zomer is het nog veel erger.

Bij boekhandel Lello met het bijzondere interieur, waarover ik ook al heel vaak schreef, hetzelfde. Ik ben er niet eens meer langs gewandeld, de lol is er een beetje af. Buiten het centrum is Porto nog steeds leuk, traditioneel, zoals het altijd was; daar heb ik ook mijn hotel.
Op station Porto Campanhã, waar ik vanmorgen op de trein wacht, de intercity richting Lissabon, ook drommen mensen, waaronder veel Amerikanen. 

Voordat die met hun gezelschap en gigantische (hoeveelheid) koffers zijn ingestapt - de bagage moet direct in de wagon achter de deur in rekken worden geplaatst, en dat betekent (nog weer eens) proberen, passen en meten - heeft de trein al ruim 10 minuten vertraging opgelopen.
Het zijn de treurige gevolgen van het toenemend toerisme, dat ongetwijfeld geld in vele laadjes brengt, maar in feite kapot maakt waarvoor het komt. In eigen land gaat Amsterdam eronder gebukt, al spant de gemeente zich in een beter soort buitenlands publiek naar de stad te trekken. Ruwweg tussen 1980 en 2000 was ik zelf inwoner van Amsterdam-centrum. De stad was nog 'voor de bewoners', er heerste een vriendelijke, beetje dorpse sfeer, er waren veel unieke winkeltjes voor je dagelijkse boodschappen. Het winkelbestand is totaal veranderd en bestaat uit smartshops, toeristenkaaszaken, verkopers van souvenirs. Rondon de Achterburgwallen, het Red Light District, doen bewoners soms 's nachts geen oog dicht door de vele herrie en overlast. In Amsterdam kom ik minder dan één keer per jaar. In het centrum van Porto doe ik er nu een uur of twee aan mee, helaas. In mijn dorp Figueiró en omgeving speelt dit probleem gelukkig niet. Al hoorde ik wel dat in de regio Portugezen soms toch hun wenkbrauwen fronsen over het feit dat inmiddels heel wat woningen in handen van buitenlanders (Britten, Duitsers, Nederlanders) zijn gekomen. Het sociale weefsel in de verschillende dorpen kan daardoor worden aangetast.

Deze thematiek komt ook uitgebreid aan bod in het boek Grand Hotel Europa van Ilja Leonard Pfeijffer. Ik vond het een prachtige roman over, zoals ik ergens las, het oude continent, waar zoveel verleden is dat er voor toekomst geen plek meer is en waar het meest reële toekomstperspectief geboden wordt door de exploitatie van dat verleden in de vorm van toerisme. Het is een theatraal en lyrisch boek over de Europese identiteit, nostalgie en het einde van een tijdperk. 

Een aanrader, wat mij betreft.
Terug naar mijn ongeveer 23 uren in Porto. Het valt me op dat ik me erger aan de Amerikanen en het Amerikaans, ’s ochtends bij het hotelontbijt al, dat geknauw, zo luidruchtig en dominant, zo vanzelfsprekend en nadrukkelijk aanwezig. Misschien komt het door de recente ontwikkelingen in de Amerikaanse politiek, de relatie met Europa, president Donald Trump en zijn entourage. Het doet me denken aan mijn ouders, vakanties met ons gezin eind jaren ’50, begin jaren ’60. Zij ergerden zich geregeld aan het Duits dat in onze Italiaanse vakantieoorden te horen was. Logisch in die tijd, dat gevoel, die weerzin, moest langzaam slijten.
De trein brengt me naar Coimbra, waar pas over anderhalf uur mijn bus zal vertrekken voor de laatste 60 km. Zoals vaker de afgelopen jaren gebruik ik die tijd om alvast de eerste boodschappen te doen in een grote supermarkt vlakbij. Met zijtas en boodschappentas zoek in tegen 13:30 een plaatsje in de bus van Rede Expressos die maar voor zo’n 20% is gevuld. En precies op tijd om 14:15 levert de bus me af in Figueiró dos Vinhos.

Niet op de gebruikelijke plek op de foto hierboven, maar wel vlak daarbij, want het centrum is nog afgezet vanwege de laatste stuiptrekkingen van carnaval. De zon schijnt, ik ga op pad en word weer overvallen door de immense stilte die me zo'n eerste dag hier opvalt.
In de voortuin is te zien dat in december de septic tank is uitgeschakeld en ik middels een nieuw koppelstuk

ben aangesloten op het riool in de straat; fantastisch wat mij betreft, en dit wordt in de toekomst verplicht, bevestigt de buurvrouw nog eens.

Het is hier de afgelopen tijd sterk wisselvallig weer, met soms zon, meestal regen, grauwe luchten en donkere wolken. De weersverwachting, jammer genoeg: zeker de komende week alleen maar méér van hetzelfde. 's Middags of  in de avond ga ik lekker warm het haardvuur branden. Ik heb op m'n tablet veel boeken bij me. En dagelijks verschijnt ook de krant op dat schermpje. 

Zo ben ik na vijfenhalve maand terug in a minha casa.

Tot slot nog dit.
De titel van deze bijdrage komt van een dichtregel van Oscar Wilde: each man kills the thing he loves. Je vindt die in zijn gedicht The Ballad of Reading Goal uit 1897. Hieronder het betreffende gedeelte.

Oscar Wilde 1854-1900

Yet each man kills the thing he loves
    By each let this be heard.
Some do it with a bitter look,
    Some with a flattering word.
The coward does it with a kiss,
    The brave man with a sword!